رسانه‌ها، از تلویزیون و رادیو گرفته تا پلتفرم‌های دیجیتال مانند یوتیوب و اینستاگرام، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌دهی به فرهنگ و هویت جوامع دارند. در جهانی که جهانی‌سازی و ارتباطات دیجیتال مرزهای جغرافیایی را کم‌رنگ کرده‌اند، رسانه‌ها می‌توانند هم نگهبان ارزش‌های فرهنگی باشند و هم عاملی برای تغییر آن‌ها. رسانه و هویت فرهنگی: حفظ یا تغییر ارزش‌ها موضوعی است که به بررسی این دوگانگی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه رسانه‌ها بر هویت فرهنگی جوامع تأثیر می‌گذارند.

یکی از نقش‌های کلیدی رسانه‌ها، حفظ و ترویج هویت فرهنگی است. رسانه‌های محلی و ملی اغلب با تولید محتوایی که ریشه در سنت‌ها، زبان و تاریخ یک جامعه دارد، به تقویت حس تعلق فرهنگی کمک می‌کنند. برای مثال، برنامه‌های تلویزیونی که داستان‌های فولکلور یا آیین‌های سنتی را به تصویر می‌کشند، می‌توانند نسل‌های جوان را با ریشه‌های فرهنگی خود آشنا کنند. در ایران، سریال‌هایی که به تاریخ و فرهنگ بومی می‌پردازند یا رادیوهایی که موسیقی سنتی را پخش می‌کنند، نمونه‌هایی از این تلاش برای حفظ هویت فرهنگی هستند. این نوع محتوا نه‌تنها حس غرور ملی را تقویت می‌کند، بلکه به حفظ تنوع فرهنگی در برابر موج جهانی‌سازی کمک می‌کند.

با این حال، رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌های جهانی و دیجیتال، می‌توانند ارزش‌های فرهنگی را تغییر دهند یا حتی به حاشیه برانند. پلتفرم‌های جهانی مانند نتفلیکس یا شبکه‌های اجتماعی اغلب محتوایی تولید می‌کنند که مبتنی بر فرهنگ‌های غالب، به‌ویژه فرهنگ غربی، است. این محتوا می‌تواند به‌تدریج بر سبک زندگی، ارزش‌ها و حتی زبان جوانان تأثیر بگذارد. برای مثال، گسترش استفاده از اصطلاحات انگلیسی در گفت‌وگوهای روزمره یا گرایش به سبک‌های زندگی غربی در میان جوانان ایرانی، تا حدی نتیجه نفوذ رسانه‌های جهانی است. این موضوع گاهی به نگرانی‌هایی درباره کم‌رنگ شدن هویت فرهنگی منجر شده است.

شبکه‌های اجتماعی نیز در این دوگانگی نقش مهمی دارند. از یک سو، این پلتفرم‌ها به گروه‌های محلی امکان می‌دهند تا فرهنگ خود را به جهانیان معرفی کنند. برای مثال، صفحات اینستاگرامی که به معرفی صنایع‌دستی، غذاهای محلی یا آیین‌های سنتی می‌پردازند، به ترویج فرهنگ بومی کمک می‌کنند. از سوی دیگر، الگوریتم‌های این شبکه‌ها اغلب محتوای پرطرفدار و جهانی‌شده را ترویج می‌دهند که ممکن است با ارزش‌های محلی هم‌خوانی نداشته باشد. این امر می‌تواند به تضعیف هویت فرهنگی در میان نسل‌های جوان‌تر منجر شود.

برای متعادل کردن این تأثیرات، نقش سواد رسانه‌ای و سیاست‌گذاری فرهنگی اهمیت دارد. آموزش سواد رسانه‌ای به مردم، به‌ویژه جوانان، کمک می‌کند تا محتوای رسانه‌ای را با آگاهی بیشتری مصرف کنند و ارزش‌های فرهنگی خود را در برابر تأثیرات خارجی حفظ کنند. همچنین، دولت‌ها و نهادهای فرهنگی می‌توانند با حمایت از تولید محتوای بومی باکیفیت، به تقویت هویت فرهنگی کمک کنند. برای مثال، سرمایه‌گذاری در فیلم‌ها و سریال‌هایی که فرهنگ محلی را به‌صورت جذاب و مدرن به تصویر می‌کشند، می‌تواند جذابیت این محتوا را برای مخاطبان افزایش دهد.

در نهایت، رسانه‌ها مانند پلی بین حفظ هویت فرهنگی و پذیرش تغییرات جهانی عمل می‌کنند. آن‌ها می‌توانند ابزاری برای تقویت غرور فرهنگی و تنوع باشند یا به عاملی برای یکسان‌سازی فرهنگی تبدیل شوند. رسانه و هویت فرهنگی: حفظ یا تغییر ارزش‌ها به ما یادآوری می‌کند که انتخاب مسیر درست به آگاهی، مسئولیت‌پذیری و همکاری بین رسانه‌ها، مردم و سیاست‌گذاران بستگی دارد. با رویکردی متعادل، می‌توان از رسانه‌ها برای حفظ گنجینه‌های فرهنگی و همزمان پذیرش نوآوری‌های جهانی استفاده کرد.